چگونه کودکی اجتماعی داشته باشیم؟

برای بسیاری از والدین اتفاق می‌افتد که درباره نوع برخورد کودکشان در خارج از محیط منزل دارای مشکلاتی هستند.

حتما در جمع های فامیلی و مهمانی ها، شاهد این صحنه بوده اید که پدر یا مادری به خاطر رفتار نامناسب کودکش از خجالت سرخ شده باشد.

به گزارش سه نسل ، مثلا کودک وسط صحبت های یک بزرگتر می پرد یا با بی اعتنایی به افراد بزرگ فامیل از سلام کردن به آن ها خودداری می کند، در بسیاری از موارد دیگران فورا صفت بی ادب و بی تربیت را به کودک موردنظر نسبت می دهند یا حتی والدین کودک، او را به خاطر رفتار نامناسبش تنبیه می کنند، غافل از این که خود والدین در این باره مقصرند چرا که نتوانسته اند رفتارهای مناسب و مهارت های اجتماعی را به کودک خود بیاموزند.

زهرا حسین زاده ملکی دانشجوی دکترای روان شناسی بالینی با بیان این که مشاهده رشد و بزرگ شدن فرزندان یکی از زیباترین تجربیاتی است که والدین می توانند از مشاهده آن لذت ببرند، می گوید: با این حال فرزند پروری جنبه های گوناگونی دارد و در کنار ابعاد نشاط بخش آن، ضرورت دارد تا والدین در هر مرحله از تحول کودک نیازهای او را بشناسند و بتوانند آگاهانه در پرورش کودک خود نقش ایفا کنند. یکی از آموزش هایی که والدین باید به فرزند خود ارائه دهند «مهارت های اجتماعی» است.

از دیدگاه علمی، در اصطلاح مهارت اجتماعی این گونه تعریف می شود: " مجموعه رفتارهای قابل قبولی که فرد را قادر می سازد با دیگران رابطه موثر داشته باشد و از عکس العمل های نامعقول اجتماعی خودداری کند".

به زبان ساده تر مهارت های اجتماعی مهارت هایی است که کودکان برای آنکه بتوانند خودشان را با اجتماعی که در آن زندگی می کنند، سازگارتر کنند، به آن نیاز دارند.  این مهارت ها در برگیرنده طیف وسیعی از توانایی های گروهی، از آغاز، حفظ و پایان یک مکالمه ساده تا تشخیص علائم ارتباط اجتماعی و حتی پیچیده ترین آن ها مثل، فرآیند های حل مسئله است.

همان گونه که اشاره شد مهارت های اجتماعی رفتارهایی است که به آموزش نیاز دارند و این آموزش ها باید توسط والدین ارائه شود. در ادامه به برخی از راهکارهایی که والدین می توانند برای راهنمایی کودک خود از آن بهره ببرند اشاره می شود:

چنانچه کودک شما از هیچ گونه مشکل یا اختلال هوشی و روانی دیگری رنج نمی برد می توان در گام اول از آموزش های مستقیم استفاده کرد؛ به عنوان مثال طی روزهای هفته که ارتباط ها و تعاملاتی مانند مهمانی ها در کار نیست مستقیماً و البته بدون سرزنش یا تمسخر کودک درباره شیوه صحیح تعامل با دیگران با او صحبت و انتظارات خود را بیان کنید. البته صرفاً منظور بیان خواسته تان نیست بلکه به صورت جزئی و با مثال برای او شرح دهید که در چه موقعیت هایی چه رفتارهایی مورد نظر شماست.

طی هفته، پس از ارائه آموزش برای رعایت نکات گفته شده از سوی کودک پاداش هایی را برایش فراهم کنید. دقت کنید که هر آموزش را جدا مطرح کنید و پاداش ها را نیز برای هر رفتار مطلوب به صورت جزئی به او بدهید نه اینکه یک باره همه رفتارهای مطلوب او را بیان کنید و یا فقط برای کلیت کار به کودک پاداش دهید.

چنانچه کودک خردسالی دارید در قالب بازی مهارت های برقراری تعامل صحیح را به او آموزش دهید؛ مثلاً تصور کنید که با هم به یک مهمانی رفته اید و آنگاه رفتارهای درست را به دفعات و به نحوی که برای کودک لذت بخش باشد با او تمرین کنید.

در حین آموزش، موقعیت های گوناگون را برای کودک تفکیک کنید و رفتار مناسب با هر گروه سنی و شرایط مختلف را نیز معین کنید زیرا گاه کودک از توانایی کافی برای درک تفاوت موقعیت های دوستانه و رسمی برخوردار نیست.

با وجود آن که کودک به آموزش نیاز دارد، اما بسیاری از مهارت های اجتماعی طی زمان و با مشاهده رفتار والدین و در عین حال تشویق هایی که به صورت غیر مستقیم ارائه می شود آموخته می شود؛ بنابراین یکی از نخستین گام ها انجام رفتارهای درست از سوی والدین و رعایت حریم و آداب صحیح در مقابل کودک است. بنابراین سعی کنید تا از همین امروز در مقابل کودک تان رفتارهای درستی را به نمایش بگذارید.

قبل از ورود به موقعیت مهمانی، جلسه رسمی یا جمعی دوستانه شرایط ویژه آن را برای کودک توصیف و تعامل های احتمالی را پیش بینی کنید و در صورت لزوم رفتاری را که مناسب موقعیت این مجلس خاص است با هم مرور و تمرین کنید. همچنین با هم قرار دادی تعیین کنید که اگر کودک به مواردی که شما تعیین کردید عمل کرد پاداش هایی را دریافت خواهد کرد.

از همان ابتدا هدف های ایده آل گرایانه تعیین نکنید مثلاً می توان ابتدا فقط روی سلام و احوال پرسی تمرین کرد و در آینده پس از تثبیت یک رفتار ساده رفتارهای پیچیده تر را به کودک آموزش داد.

در آخر باز هم تاکید می شود که از شیوه سرزنش، تمسخر و یا مقایسه استفاده نکنید؛ زیرا هم احساس خصومت را در کودک ایجاد می کند و هم این پیام را به او می رساند که " تو ناتوان هستی ". همچنین از تذکر دادن به کودک در مقابل جمع نیز حتماً اجتناب کنید./